آشنایی با کودهای کلات و نقش آن در بهبود کشاورزی
مدت زمان مطالعه : حدود 3 دقیقه
گرداورنده : واحد تحقیق و توسعه سازمان تامین نهاده
امروزه شاید بتوان به جرئت گفت که زندگی همه انسان ها تحت تاثیر تولید محصولات کشاورزی و فرآورده های وابسته به آن است. همین مسئله باعث شده است تا بحث کشاورزی یکی از بحث ها و برنامه های کلان کشورها بوده و نقش مهمی در اتخاذ سیاست های کلی دولت های مختلف دارد. اقتدار غذایی یک کشور امروزه تبدیل به یکی از ارکان اصلی قدرت آن کشور بدل شده و این تامین امنیت غذایی مردم است که میزان با کفایت بودن یک دولت را مشخص میکند. متاسفانه چندین سال است که کشور ما با معضل کم آبی رو به رو میباشد. البته این نکته را هم باید گفت که اکثر مناطق زیرکشت سرزمین مان ایران از لحاظ میزان عناصر غذایی کافی چندان مطلوب نیست. به همین دلیل نقش کودهای کشاورزی در این میان بسیار حائز اهمیت است.
در این مقاله قصد پرداختن به دسته ای از کودها بنام کودهای کلات شده را داریم.
کود کلات چیست؟
به لطف پیشرفت دانش و تلاش محققین کودهایی مخصوص خاک های ضعیف تولید شده است که تحت تاثیر عوامل مختلف مانند آبشویی از بین نمیرود.
در رابطه با نام این نوع کودها باید گفت که ریشه این کلمه یونانی chele گرفته شده و هم معنی کلمه claw به معنی چنگ انداختن برای نگاه داشتن است. در ابتدا باید گفت که تزریق عناصر میکرو بصورت مستقیم به خاک موثر نیست زیرا این عناصر در خاک به شکل یون های فلزی با بار مثبت حضور دارند که به آسانی با اکسیژن وارد واکنش شده و ترکیباتی بدون مصرف برای گیاه به وجود میاورند. در کودهای کلاته مولکول های بزرگی مثل EDTA با داشتن مولکول ها محافظت شده و به همین سبب عناصر دیگر نمیتوانند با آن واکنش دهند یا در جذب آن توسط گیاه دخالت نمایند.
مزایای کلاته شدن عناصر چیست؟
همانطور که در بالا توضیح داده شده عناصر کلات شده قادرند تا بصورت خالص و با سهولت بیشتری به گیاه عرضه شوند. در رابطه با مکانیسم دقیق این جذب نیز باید گفت که جذب توسط ریشه در نتیجه وجود اختلاف باز الکتریکی میان عنصر و کانال های جذب ریشه اتفاق می افتد. عنصر کلات شده دارای پتانسیل بار بیشتری است و بنابراین میزان جذب بالاتری دارد. البته باید اذعان نمود که خود ریشه هم توانایی تولید کلات های طبیعی مانند phytosiderphore را داشته که این نوع خاص موجب کلاته شدن عناصر آهن در ریشه گیاهان علنی میشود.
انواع کودهای کلاته
مهمترین مولکول ها برای کلاته سازی عناصر اسید سیتریک میباشد و پس از آن باید از EDTA و diamine tetra acetate و ethylene نام برد. در کنار این ها باید به EDDHA و DTPA نیز اشاره نمود. البته از اسید فولیک و هیومیک اسید هم میتوان برای کلات نمودن عناصر بهره گرفت.
چرا باید از کودهای کلات شده استفاده کنیم؟
- اسیدیته بالای آب و خاک اکثر مناطق ایران به یون های فلزی آهن و روی اجازه جذب نمیدهد. به همین منظور استفاده از کودهای کلات آهن در کشاورزی زمین های ابران موضوعی بسیار مهم است.
- معضل شوری نیز یکی دیگر از چالش های کشاورزی میباشد که در این خاک ها نیز عناصر ریزمغذی در ساختار خاک اسید شده و برای گیاه غیرقابل جذب میشوند. در این مسئله نیز استفاده از کودهای کلات شده عناصر ریز مغذی میتواند راه حل نهایی بوده و این چالش را نیز به کلی برطرف نماید.
- یکی دیگر از خواص بسیار عالی این نوع کودها جذب از طریق برگ ها میباشد. در حالت عادی به این دلیل که سطح برگ ها را موم پوشانده است. عناصر غذایی توانایی ورود را از دست میدهند ولی در کودهای کلات شده عناصر غذایی محصور در دشت مولکول ها میتوانند از لایه مومی عبور کرده و خود را به درون اندام های گیاه برسانند.
نکات خرید کودهای کلات شده
در ابتدا باید به بسته بندی کود دقت نموده و عبارت کلات شده یا به فرم کلات را در مقابل نام و درصد عناصر مشاهده فرمایید. مسئله دیگر بحث اورجینال بودن کود است که در این رابطه بسیاری از شرکت های اقدام به صدور ضمانتنامه آنالیز میکنند تا خیال کشاورز از بابت اصل بودن کالا راحت شود. در کل بهتر است تا خرید خود را با راهنمایی یک کارشناس گیاه پزشکی انجام داده تا بهترین کود کلاته را انتخاب کنید.
سخن پایانی
همانگونه که در ابتدای مقاله نیز اشاره شد خاک های اکثر مناطق کشورمان دارای اسیدیته قلیایی و شوری میباشد. این دو عامل متاسفانه میتوانند باعث عدم جذب عناصر درون خاک شود. خوشبختانه راهکارهای زیادی در کنار اصلاح آب و خاک برای افزایش جذب این عناصر ابداع شده است. یکی از بهترین روش های معرفی شده استفاده از کودهای کلات شده میباشد که در این مقاله آن را مورد بررسی قرار دادیم.