راه های مقابله با شوری خاک
مدت زمان مطالعه : حدود 2 دقیقه
گرداورنده : واحد تحقیق و توسعه سازمان تامین نهاده
شوری خاک متاسفانه معضلی است که به دلیل خشکسالی های اخیر ، زمین های کشاورزی زیادی را درگیر کرده و به محصولات کشاورزی فراوانی آسیب رسانده است. شوری خاک معضلی است که راه درمان داشته و میتوان با آن مقابله کرد.
در این مقاله سعی داریم با این بحث بیشتر آشنا شده و جوانب آن را بیشتر بررسی نماییم.
شوری خاک چیست؟
پیش از صحبت درباره شوری باید با نمک ها آشنا شویم. نمک ها مواد معدنی بوده که قابلیت حل شدن در آب را دارند و به همین دلیل میتوانند خواص خود را بر روی آب های سطحی و زیرسطحی آشکار سازند. از انواع نمک ها میتوان به سدیم ، کلسیم ، پتاسیم ، منیزیم ، کلریدها ، نیترات ها ، سولفات ها ، بیکربنات ها و کربنات ها اشاره کرد. خاکی که دارای مقادیر بیش از حد این نمک ها باشد شور بوده و بسته به عناصر مختلف مضرات گوناگونی را به همراه خواهد داشت.
انواع خاک شور:
معمولا تشخیص خاک شور کار چندان مشکلی نیست و میتوان شوره را بر روی سطح خاک به آسانی تشخیص داد. همچنین میتوانید از آزمایش خاک بهره گرفته و مقدار EC خاک خود که معیاری برای اندازه گیری نمک های محلول میباشد را اندازه گیری نمایید. خاک های شور معمولا دارای EC بالاتر از 4 هستند.
انواع نمک های موجود در خاک:
- NaCl یا همان نمک خوراکی
- CaSO4
- CaSO4 یا همان گچ
- سولفات منیزیم
- کلرید پتاسیم
- سولفات سدیم
- نمک های کلسیم و منیزیم
نکته:
اسیدیته خاک های شور معمولا زیر عدد 8.5 میباشد که عدد مطلوبی برای رشد نیست و قلیایی میباشد.
دلایل شوری خاک
- خاک مناطقی که سطح استابی آن دارای عمق کمی میباشد و یا مناطقی که شیب بالایی داشته و آب از نقاط دیگر نشت میکند معمولا مستعد شوری میباشد.
- انجام ندادن عملیات زه کشی و یا زه کشی ضعیف باعث تبخیر بیشتر رطوبت خاک شده و زمین را به شوره زار تبدیل خواهد نمود.
- ممکن است آب یک منطقه شور باشد و با آبیاری زمین به وسیله آن مقدار زیادی نمک به خاک تزریق شود.
- ممکن است خود خاک با توجه به اقلیم دادای نمک فراوان بوده و شور باشد.
معایب شوری برای خاک و گیاهان
خاک دارای شوری قادر نخواهد بود تا آب کافی در اختیار گیاه قرار دهد. زیرا ریشه گیاهان خود حاوی غلظت های مشخصی از یون ها یا همان نمک ها میباشند که به دلیل ایجاد اختلاف میان غلظت های درون شیشه و خاک فشاری ایجاد شده و آب به درون ریشه کشیده میشود. ولی در خاک های شور به دلیل نبود اختلاف میان میزان شوری خاک و ریشه این روند مختل شده و یا حتی ممکن است با افزایش شوری برعکس شود. گیاهان مختلف البته نسبت به این موضوع مقاومت های مختلفی داشته و گونه های مقاوم به شوری قطعا از سایر گونه تاب آوری بیشتری در این بحث دارند.
چگونه خاک های شور را اصلاح کنیم
- استفاده از کودهای گوگردی
استفاده از کودهای گوگردی را میتوان بهترین گزینه برای اصلاح خاک های شور دانستند. کودهای گوگردی قادرند تا شوری زمین های کشاورزی را کنترل نموده و املاح و عناصر ضروری را برای جذب بهتر گیاه آماده کنند. همچنین این کودها بیماری ها و آفات زمین را هم از بین میبرند و نقش مهمی در سلامت زمین کشاورزی دارند. - زه کشی نمودن خاک به وسیله روش های مهندسی
انجام خاک ورزی عمیق و استفاده از تشتک های رسی برای ایجاد یک زه کشی خوب بسیار ضروری است.
- لیچینگ نمودن خاک
لیچینگ به معنای آبیاری زمین بوسیله آب کم نمک برای حلالیت و انتقال نمک های به لایه های زیرین خاک میباشد که گاهی باید تا عمق یک متر آبیاری انجام شود. - استفاده از روش های کارشناسی برای جلوگیری از تبخیر آب
قبل از شستشوی خاک از نمک ها ابتدا باید آنها را تصفیه کرده تا میزان سدیم آنها کاهش یابد. این در نهایت میزان تبخیر آب از سطح خاک را کاهش خواهد داد. - استفاده نمودن از روش های شیمیایی
روش های بسیار دیگری نیز وجود دارند که باید با نظر کارشناس از آنها استفاده بفرمایید.
سخن پایانی
شوری زمین میتواند به سادگی باعث از بین رفتن تمام محصولات شما شده و تمامی زحمات شما را به باد دهد. فرقی ندارد که چقدر به زمین خود رسیده و آن را آبیاری میکنید. شوری به ریشه گیاه اجازه برداشت آب را نمیدهد و به همین دلیل گیاهان در خاک های شور به سرعت ضعیف شده و از بین میروند.