گوگرد (S) یکی از عناصر حیاتی برای رشد گیاهان، به‌ویژه گندم، است و بعد از نیتروژن، فسفر و پتاسیم، چهارمین ماده مغذی مهم برای این محصول محسوب می‌شود. اما چرا گوگرد این‌قدر اهمیت دارد؟
اگر زمان مطالعه ندارید!
به صورت کلی کودهای گوگردی زیر میتواند برای گندم مفید باشد.
- کود گوگرد بنتونیت‌دار 75% گرانوله برند لایف(LIFE)
- کود گوگرد بنتونیت‌دار 75% گرانوله برند بیوبی(BIOBE)
- کود گوگرد پودری مش 200 صادراتی بیوبی(BIOBE)
- کود گوگرد پودری مش 200 لایف(LIFE)
- کود گوگرد دال عدسی + بنتونیت لایف (LIFE)
نقش گوگرد در گیاه گندم:
ساخت پروتئین‌های حیاتی: گوگرد در تشکیل دو آمینواسید مهم به نام‌های سیستئین و متیونین نقش دارد. این آمینواسیدها گندم‌های غنی‌شده با گوگرد، پروتئین بیشتری (گلوتن بهتر) دارند که برای پخت نان (خاصیت ارتجاعی خمیر) بسیار مهم است.
این دو آمینواسید نه‌تنها برای گیاهان، بلکه برای انسان و دام نیز ضروری هستند. "متیونین" در ساخت پروتئین‌های بدن و "سیستئین" در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. بنابراین، گندم غنی‌شده از گوگرد، هم کیفیت غذایی بهتری دارد و هم برای تغذیه انسان و حیوانات مفیدتر است.
تعداد بیشتر پنجه‌ها (شاخه‌های فرعی): گوگرد باعث افزایش تعداد پنجه‌های بارور در هر بوته گندم می‌شود که در نهایت تعداد دانه‌ها در هر خوشه را افزایش می‌دهد.
تولید کلروفیل: گوگرد به ساخت کلروفیل (ماده‌ای که باعث سبزی برگ‌ها و جذب نور خورشید می‌شود) کمک می‌کند. کمبود گوگرد باعث زردی برگ‌ها و کاهش فتوسنتز می‌شود.
بهبود جذب مواد مغذی: وجود گوگرد به گیاه کمک می‌کند تا عناصر دیگری مانند نیتروژن را بهتر جذب و استفاده کند.
در این مقاله از تامین نهاده ایران، انواع کودهای گوگردی موجود شامل گوگرد پالایشگاهی، گوگرد آلی، گوگرد معدنی، گوگرد پودری، گوگرد گرانوله، گوگرد بنتونیت‌دار، گوگرد دال عدسی (پاستیل)، گوگرد کلوخه، گوگرد مایع بررسی می‌شوند.
کود گوگرد پالایشگاهی
این کود شامل گوگرد عنصری خالص (تقریباً با خلوص ۹۹٪) است که به‌عنوان محصول جانبی پالایش نفت و گاز تولید می‌شود. گوگرد پالایشگاهی میتواند کمبود گوگرد خاک را برطرف کرده و طی فصل رشد یا در کشت‌های بعدی موجب بهبود رشد گندم شود، اما انتظار افزایش عملکرد آنی و قابل توجه در همان فصل مصرف کمتر است مگر آنکه از مدتی قبل از کاشت به خاک اضافه و فرصت اکسیدشدن داشته باشد . یک مزیت مهم گوگرد پالایشگاهی، اثر اصلاحی بر خاک‌های قلیایی و آهکی است؛ اکسید شدن گوگرد عنصری تولید اسید سولفوریک می‌کند که باعث کاهش pH خاک‌های آهکی می‌شود و بدین ترتیب فراهمی ریزمغذی‌هایی مثل آهن و روی را افزایش می‌دهد.
کود گوگرد مایع
در شرایط کمبود شدید گوگرد به ویژه در مراحل ابتدایی رشد گندم، مصرف کود گوگرد مایع میتواند در مدت کوتاهی سبزی و رشد گیاه را بهبود بخشد. اگر هدف افزایش سریع عملکرد و رفع کمبود در همان سال باشد، کود مایع یکی از بهترین گزینه‌هاست. گوگرد مایع را میتوانید به صورت گوگرد مایع خالص، گوگرد مایع پایه کلسیم و پایه پتاسیم در سازمان تامین نهاده ایران خریداری کنید. در صورت آنالیز دقیق خاک گوگرد پایه کلیسم و پایه پتاسیم میتواند مفید باشد.
کود گوگرد معدنی
گوگرد معدنی به گوگرد عنصری استخراج‌شده از معادن طبیعی (مانند رسوبات گوگردی طبیعی در مناطق آتشفشانی یا گنبدهای نمکی) گفته می‌شود.
تأثیر مستقیم و کوتاه‌مدت گوگرد معدنی بر افزایش رشد و عملکرد گندم محدود است مگر آنکه به شکل پودر نرم و قبل از کشت استفاده شود.
کود گوگرد پودری
این نوع کود در واقع همان گوگرد عنصری پالایشگاهی یا معدنی است که به صورت پودر بسیار نرم آسیاب شده است (گاهاً به آن “گوگرد مش بالا” نیز می‌گویند، مثلاً مش ۱۰۰ یا ۲۰۰ که در ادامه توضیح داده شده است).
به دلیل سرعت بیشتر آزادسازی سولفات، کود گوگرد پودری میتواند تاثیر قابل توجهی بر رشد و عملکرد گندم داشته باشد. نتایج یک پژوهش نشان داد استفاده از کود گوگرد دارای ذرات بسیار ریز به همراه کودهای نیتروژن‌دار، بالاترین عملکرد را بر دانه‌های گندم در مقایسه با انواع دیگر کود گوگردی ایجاد کرد.
کود گوگرد گرانوله
اگر از گرانول گوگرد خالص (بدون افزودنی) استفاده شود، احتمالاً اثر آن در سال اول روی عملکرد گندم کم خواهد بود، چون بیشتر گوگرد آن هنوز اکسید نشده است و بخش عمده‌ای به صورت گوگرد عنصری در خاک باقی می‌ماند. اما این گوگرد باقی‌مانده برای کشت‌های بعدی به تدریج آزاد خواهد شد و مانند یک منبع آهسته‌رهش عمل می‌کند. بنابراین گرانول گوگرد خالص بیشتر نقش تغذیه‌ای بلندمدت دارد تا اثربخشی کوتاه‌مدت.
کود گوگرد بنتونیت‌دار
گوگرد بنتونیت‌دار معمولاً به شکل پاستیل‌های ریز یا گرانول تولید می‌شود. در این کود، نقش بنتونیت تسهیل شکسته‌شدن گوگرد به قطعات کوچکتر است؛ به محض اولین آبیاری یا بارندگی، گرانول‌های بنتونیتی متورم شده و ذرات گوگرد خالص را در اطراف خود پراکنده می‌کنند
به دلیل سرعت آزادسازی نسبتاً خوب، این کود میتواند در همان فصل مصرف نیز کمبود گوگرد گندم را جبران کند و افزایش عملکرد ملموسی ایجاد نماید . علاوه بر افزایش کمی عملکرد، گوگرد بنتونیتی بهبود کیفیت گندم (مثل افزایش میزان پروتئین و گلوتن) را نیز به همراه دارد چون تامین تدریجی گوگرد در طول دوره رشد به ساخت بهتر پروتئین کمک می‌کند.
کود گوگرد دال عدسی یا پاستیل
اگر پاستیل گوگرد حاوی بنتونیت نباشد، اثر کوددهی آن مشابه گوگرد گرانول خالص است و در فصل اول احتمالاً تاثیر زیادی بر عملکرد گندم ندارد. البته همچنان کاهش تدریجی pH خاک اطراف خود را در پی خواهد داشت که ممکن است برای بهبود جذب سایر عناصر مفید باشد. در مقابل، پاستیل‌های گوگرد بنتونیت‌دار (که در بازار فراوانند) رفتاری شبیه توضیحات بخش قبل دارند و سریع متلاشی می‌شوند. بنابراین هنگام خرید این کود، کشاورز باید دقت کند که آیا پاستیل مورد نظر حاوی بنتونیت (گوگرد ۹۰٪) است یا خیر.
کود گوگرد کلوخه
تأثیر گوگرد کلوخه بر گندم در کوتاه مدت اندک و تقریباً ناچیز است. تنها کاربرد گوگرد کلوخه‌ای میتواند اصلاح بسیار درازمدت خاک باشد؛ مثلاً برای اصلاح خاک شور و سدیمی ممکن است کلوخه‌های گوگرد را در چاله‌هایی دفن کنند تا به مرور تجزیه شود و pH خاک را طی چندین سال کاهش دهد.
کودهای سولفاته برای گندم
علاوه بر گوگرد خالص وجود گوگرد در کود هایی مانند کودهای سولفاته مثل کود سولفات پتاسیم و سولفات آمونیوم میتواند گندم مفید باشد. کود سولفات آمونیوم علاوه بر گوگرد سولفات شده، 24 درصد نیتروژن هم دارد که برای رشد محصول بسیار مناسب است.