بهترین کود برای رشد سریع درخت انگور

برای رشد سریع و سالم درخت انگور، تنها آبیاری کافی نیست؛ تغذیه‌ی مناسب و استفاده‌ی دقیق از کود، نقش بسیار مهمی در عملکرد گیاه دارد. کودهای نیتروژن ‌دار، فسفر دار، پتاسیم دار، کود کامل NPK، کودهای آلی، میکرو و زیستی همگی می‌توانند مؤثر باشند، اما انتخاب صحیح آن‌ها باید بر اساس عواملی مانند سن درخت، نوع خاک و شرایط اقلیمی منطقه انجام شود. صرفاً توجه به برند یا نوشته‌های روی بسته‌بندی کافی نیست؛ شناخت ترکیبات و تطابق آن‌ها با نیاز واقعی درخت، لازمه‌ی یک انتخاب آگاهانه است. در این مقاله، به بررسی انواع کودهای مناسب برای درخت انگور پرداخته‌ایم تا به شما در انتخاب بهترین گزینه برای تقویت و رشد اصولی این گیاه ارزشمند کمک کنیم.

 

عناصر غذایی مورد نیاز برای درخت انگور

درخت انگور برای رشد مناسب و تولید میوه با کیفیت، به دو دسته ماده‌ی غذایی نیاز دارد:

درشت‌مغذی‌ها مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و کود گوگرد که در مقدار زیاد مورد نیازند،

و ریزمغذی‌ها مانند آهن، روی، منگنز، بور، مس و مولیبدن که هرچند مصرف آن‌ها کم است، اما نقش حیاتی در سلامت و عملکرد گیاه دارند.

هر یک از این عناصر، وظیفه‌ای مشخص در رشد ریشه، افزایش خوشه‌ها، بهبود کیفیت و طعم میوه، و مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی دارند. با این حال، نوع و میزان مصرف کود باید بر اساس شرایط خاک، سن درخت و مرحله‌ی رشد آن تعیین شود؛ زیرا مصرف نامتناسب می‌تواند به گیاه آسیب بزند یا کیفیت محصول را کاهش دهد.

بنابراین، توصیه می‌شود پیش از کوددهی، آزمایش خاک و برگ انجام شود تا بر اساس نیاز واقعی، برنامه‌ی تغذیه‌ای دقیق و مؤثری تنظیم گردد.

 

انواع بهترین کود برای رشد درخت انگور

برای اینکه درخت انگور تغذیه‌ای کامل داشته باشد، باید از ترکیبی از کودهای مختلف را بر اساس شرایط مناسب استفاده کنید. رایج‌ترین و مؤثرترین کودهایی که در باغ‌های انگور استفاده می‌شوند شامل موارد ذیل هستند:

کود کامل  NPK

 کود NPK یک کود کامل ترکیبی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است که نیاز گیاه را به این سه عنصر به ‌طور هم‌زمان تأمین می‌کند. کود کامل NPK با فرمول متعادلی مثل 20-20-20 می‌تواند رشد شاخساره انگور را به سرعت افزایش دهد و تمامی عناصر غذایی پرمصرف را مستقیم در اختیار گیاه قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد افزودن کودهای شیمیایی به خاک تاکستان به‌طور محسوس غلظت عناصر ماکرو و میکرو یا همان ریز مغزی و درشت مغذی را بالا برده و کمبودهای تغذیه‌ای را جبران می‌کند که حاصل آن تقویت رشد گیاه است.

 زمان مصرف: بسته به مرحله رشد گیاه، فرمول کود و نسبت این سه عنصر انتخاب می‌شود.

کود نیتروژن ‌دار

کود نیتروژن‌دار نوعی کود مصنوعی بوده که حاوی درشت مغذی نیتروژن می‌باشد.

مزایا:  باعث رشد سریع برگ و شاخه‌ها و افزایش فتوسنتز می‌شود.

زمان مصرف:  بهترین زمان، اوایل بهار و هم‌زمان با شروع رشد گیاه است.

 

کود فسفر دار

کود فسفر نوعی کود پیش کاشت بوده که حاوی درشت مغذی فسفر می‌باشد.

مزایا: به ریشه‌زایی بهتر، استقرار نهال‌های تازه و تشکیل خوشه‌های میوه کمک می‌کند.

زمان مصرف: در مراحل ابتدایی رشد یا هنگام کاشت نهال‌ها بیشترین تأثیر را دارد.

 

کود پتاسیم‌ دار

کود پتاسیم‌دار به عنوان یک منبع پتاسیم برای گیاهان عمل می‌کند.

مزایا: باعث شیرین‌تر شدن میوه، بهبود رنگ و افزایش مقاومت گیاه در برابر گرما و خشکی می‌شود.

زمان مصرف: نزدیک به زمان رسیدن میوه‌ها، بهترین موقع برای استفاده است.

 

کودهای آلی

کودهای آلی کودهایی هستند که به ‌طور طبیعی از پسماندهای جانوری تولید می‌شوند. این نوع کودها شامل کودهای دامی مثل کود پلت مرغی، کود مرغی مایع، ورمی کمپوست، کودهای اسیدآمینه و کود اسید هیومیک هستند که جزو انواع بهترین کود برای رشد سریع درخت انگور هستند.

هنگامی که کود پلیت مرغی در اطراف ریشه‌های انگور مخلوط می‌شود به‌آهستگی تجزیه شده و نیتروژن، فسفر و پتاسیم را به مرور آزاد می‌کند. بدین ترتیب یک تغذیه پیوسته ولی ملایم برای بوته فراهم می‌شود که از جهش ناگهانی رشد (که در اثر کودهای شیمیایی قوی ممکن است رخ دهد) جلوگیری می‌کند.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مواد هیومیکی دارای اثرات شبه‌هورمونی روی گیاه هستند؛ به این معنی که مصرف آن‌ها می‌تواند مسیرهای تنظیم رشد را مشابه هورمون‌های گیاهی (مانند اکسین‌ها) فعال نماید و تقسیم سلولی و طویل‌شدن ریشه‌ها و شاخه‌ها را تحریک کند. یکی از مهم‌ترین نقش‌های هیومیک اسید در تاکستان، افزایش کارایی جذب عناصر غذایی است. اسیدهای هیومیک با خاک پیوند برقرار کرده و عناصر ریزمغذی (مانند آهن، روی، منگنز) و حتی برخی ماکرومغذی‌ها را کلاته می‌کنند و بدین ترتیب قابلیت جذب آنها توسط ریشه را بالا می‌برند.

زمان مصرف: بهتر است در فصل زمستان یا قبل از شروع رشد بهاری به خاک اضافه شود.

کودهای میکرو

کودهای میکرو (آهن، روی، منگنز، بور، مس و ...) کودهای ترکیبی از عناصر ریز مغذی هستند. بهترین این نوع کودها برای درخت انگور، کود آهن (RNA G1) می‌باشد.

مزایا: کمبود این عناصر باعث زرد شدن برگ‌ها، کاهش باردهی و ضعیف شدن میوه می‌شود.

زمان مصرف: چون حاوی عناصر ریز مغذی هستند و گیاه به مقدار کم به آن‌ها نیاز دارد، می‌توان آن‌ها را به‌ صورت محلول‌پاشی روی برگ یا همراه با آبیاری قطره‌ای استفاده کرد.

 

کودهای زیستی

کودهای زیستی میکروارگانیسم‌هایی هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را تبدیل به مواد مغذی کنند.

مزایا: میکروارگانیسم‌هایی دارند که به جذب بهتر مواد غذایی، تثبیت نیتروژن و رشد بهتر ریشه کمک می‌کنند.

زمان مصرف: برای تاکستان‌های ارگانیک و در مراحل اولیه رشد بسیار مفید هستند.

 

تمام کودهای ذکر شده در بالا جزو بهترین کودها برای درخت انگور بودند. اما با توجه به خواص و مزایای هر یک می‌توان گفت بهترین کود برای رشد سریع درخت انگور، کود اسید هیومیک، کود آمینو اسید و کود 20 20 20 است.

 

نحوه انتخاب صحیح بهترین کود برای درخت انگور

برای اینکه درخت انگور بهترین رشد و باردهی را داشته باشد، باید چند نکته کلیدی را در نظر بگیرید:

1- آزمایش خاک و برگ: قبل از هر برنامه کوددهی، حتماً باید آزمایش خاک و برگ انجام دهید. این تست‌ها دقیقاً به شما می‌گویند چه موادی در خاک زیاد است، چه چیزهایی کم دارد و pH آن در چه وضعیتی است. بر اساس این اطلاعات، می‌توان مقدار و نوع کود مناسب را انتخاب کرد.

2- مرحله رشد درخت انگور: نیاز غذایی درخت انگور در طول فصل متفاوت است. اوایل بهار بیشتر به نیتروژن و فسفر نیاز دارد تا رشد برگ‌ها و ریشه‌ها بهتر انجام شود. در زمان گلدهی و تشکیل میوه، به پتاسیم، بور و ریزمغذی‌ها بیشتر احتیاج دارد. بعد از برداشت، بهترین زمان برای استفاده از کودهای آلی است تا خاک برای فصل بعد آماده شود.

3- نوع خاک و شرایط آب ‌و هوایی: در خاک‌های قلیایی یا آهکی، بعضی از عناصر مثل آهن و روی به‌ خوبی جذب نمی‌شوند. در این خاک‌ها، باید از کودهایی استفاده کنید که این مواد را جذب کنند و در اختیار گیاه قرار دهند. در مناطق خشک و گرم هم استفاده از کودهایی که مواد غذایی را به ‌آرامی آزاد می‌کنند، مفیدتر است.

4- استفاده از ترکیب متعادل کود: بهترین کود برای رشد سریع درخت انگور کودی است که از ترکیبی از کودهای مختلف ساخته شده باشد. کودهای شیمیایی (مانند NPK با تعادل کامل بین فسفر و نیتروژن و پتاسیم و کودهای میکرو)، کودهای آلی (مثل کود دامی یا ورمی‌کمپوست)، و کودهای زیستی (شامل میکروارگانیسم‌های مفید)، این ترکیب، هم نیاز فعلی گیاه را تأمین می‌کند و هم سلامت خاک را در دراز مدت حفظ می‌کند.

5- خرید از منابع مطمئن: کیفیت کود، تأثیر مستقیمی بر سلامت درخت و باردهی دارد. متأسفانه در بازار کودهای تقلبی یا تاریخ ‌گذشته هم وجود دارد که می‌توانند آسیب‌زا باشند. برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است کود مورد نیاز را فقط از مراکز معتبر تهیه کنید. سازمان تأمین نهاده ایران یکی از منابع قابل اعتماد در این زمینه است. این سازمان کودهای شیمیایی، آلی و زیستی استاندارد را به‌ صورت مستقیم عرضه می‌کند و برای انتخاب بهترین گزینه، مشاوره تخصصی هم در اختیار کشاورزان و باغداران قرار می‌دهد.

 

زمان مناسب کوددهی درخت انگور

درخت انگور در طول فصل رشد، مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد و در هر مرحله، نیاز غذایی خاصی دارد. اگر برنامه کوددهی را متناسب با این مراحل تنظیم کنید، هم بازدهی باغ بالا می‌رود، هم خاک سالم‌تر می‌ماند و هم باغ پایدارتری خواهید داشت. اما اگر در زمان اشتباه مصرف شود، ممکن است نه‌ تنها اثربخش نباشد، بلکه به گیاه آسیب بزند یا منابع ارزشمند را هدر دهد. در زیر، به‌ صورت مرحله‌ای کودهای مناسب هر بازه زمانی معرفی شده‌اند:

 

اواخر زمستان تا اوایل بهار (قبل از جوانه‌زنی): این زمان بهترین زمان برای آماده‌سازی خاک و ذخیره مواد غذایی در ناحیه ریشه است. در نتیجه باید از کود دامی کاملاً پوسیده و بهترین کود حیوانی برای درخت انگور یا کمپوست یا کودهای فسفردار و پتاسیم‌دار مانند کود سوپر فسفات تریپل و ​کود سولفات پتاسیم گرانوله استفاده کرد تا جذب تدریجی و آماده‌سازی مناسب خاک برای رشد ریشه‌ها فراهم شود.

 

اوایل بهار (شروع رشد و جوانه‌زنی): در این زمان مصرف نیتروژن باید با دقت و به‌ صورت تدریجی انجام شود تا رشد گیاه متعادل بماند. برای این منظور باید از کود نیتروژن‌دار مثل اوره یا نیترات آمونیوم یا ترکیبات NPK با نیتروژن بالا مانند کود NPK 12 12 36 استفاده کرد تا برگ‌ها، شاخه‌ها و ساقه‌ها رشد کنند.

 

قبل از گلدهی و تشکیل میوه: در این زمان محلول‌پاشی عناصر میکرو در این مرحله به بهبود کیفیت خوشه‌ها کمک زیادی می‌کند. در نتیجه باید از ریزمغذی‌ها مثل بور، روی، منگنز و یا NPK  با فسفر بالا مانند کود NPK 10-52-10 استفاده کرد تا فسفر بالا باعث تقویت گلدهی، گرده‌افشانی و شروع تشکیل خوشه‌های میوه شود.

 

مرحله رشد میوه (از تلقیح تا رسیدگی کامل): در این مرحله بهتر است نیتروژن زیاد استفاده نشود تا میوه کیفیت بهتری داشته باشد. در نتیجه باید از کودهای پتاسیم بالا مثل سولفات پتاسیم گرانوله یا  NPK استفاده کرد یا ریزمغذی‌هایی مانند منیزیم، روی و آهن. این موضوع باعث درشت شدن میوه، افزایش قند، رنگ و طعم میوه خواهد شد.

 

پس از برداشت میوه (پاییز): این زمان مناسب تقویت خاک برای بلند مدت است، نه افزایش رشد گیاه. به همین دلیل بهترین کود برای درخت انگور در پاییز کمپوست یا کود دامی کاملاً پوسیده گاوی یا گوسفندی می‌باشد. این کود با آزادسازی تدریجی مواد مغذی به بهبود سلامت خاک کمک می‌کند تا انرژی گیاه بازیابی شود و برای فصل بعد آماده شود.

 

فصل خواب درخت (اواخر پاییز تا اواسط زمستان): در این زمان باید اطراف درخت چاله‌هایی ایجاد کرد و کودهای مناسب که معمولاً شامل کود دامی پوسیده، کودهای فسفردار و پتاسیم‌دار و .. می‌باشد را به آن اضافه کرد. همچنین از خواص گوگرد برای چالکود درخت انگور در این زمان غافل نشوید. گوگرد مایع برای انگور یکی از اشکال پرکاربرد و مؤثر گوگرد در تغذیه و محافظت از درخت انگور است. همچنین استفاده از کود مرغی برای انگور در این زمان توصیه می‌شود.

 

مقدار صحیح مصرف بهترین کود برای رشد سریع درخت مو

تعیین مقدار مناسب کود، درست به اندازه انتخاب بهترین کود برای رشد سریع درخت مو اهمیت دارد. اگر کمتر از نیاز گیاه کود بدهید، با کمبود مواد مغذی، ضعف رشد و کاهش محصول مواجه می‌شوید. اگر هم بیش‌ از اندازه کود استفاده شود، نه تنها به گیاه کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث شور شدن خاک، آسیب به ریشه، رشد نامتعادل شاخه‌ها و پایین آمدن کیفیت میوه شود.

در ادامه، مقدارهای پیشنهادی برای کوددهی در تاکستان‌هایی با درختان بالغ آورده شده است. برای دقت بیشتر، حتماً آزمایش خاک و برگ انجام دهید.

• کود نیتروژن‌دار (مثل اوره یا نیترات آمونیوم): مقدار مصرف 100  تا 200 کیلوگرم در هر هکتار در طول فصل یا حدود 100 گرم برای هر درخت در هر نوبت می‌باشد. بهتر است این مقدار را در 2 تا 3 نوبت از اوایل بهار تا اوایل تابستان مصرف کنید تا رشد شاخه‌ها بیش‌ از حد نشود. بنابراین بهترین کود برای درخت انگور در بهار شناخته می‌شود.
• کود فسفره (سوپر فسفات ساده یا تریپل): مقدار مصرف کود فسفات تریپل برای انگور50 تا 100 کیلوگرم در هر هکتار یا 50 تا 80 گرم برای هر درخت در طول سال می‌باشد این کود معمولاً در یک نوبت و در اواخر زمستان یا اوایل بهار همراه با آماده‌سازی خاک استفاده می‌شود.
• کود پتاسیم‌دار (مثل سولفات پتاسیم): مقدار مصرف 100  تا 150 کیلوگرم در هر هکتار یا حدود 100 گرم برای هر درخت بالغ می‌باشد. زمان مناسب مصرف از مرحله تشکیل میوه تا زمان رسیدن آن است. اگر پتاس خاک کافی است، می‌توان این مقدار را کاهش داد.
• کودهای کامل  NPK: مقدار مصرف بسته به نوع فرمول، 150 تا 300 کیلوگرم در هر هکتار یا 100 تا 150 گرم برای هر درخت، مخصوصاً در زمان رشد سریع می‌باشد.  فرمول NPK را بسته به فصل انتخاب کنید؛ مثلاً فرمول با نیتروژن بالا در بهار استفاده شود و بهترین کود برای درخت انگور در تابستان، کودهای با پتاسیم بالا می‌باشند.
• کودهای آلی (کود دامی پوسیده، کمپوست):  مقدار مصرف20  تا 30 تن در هر هکتار یا حدود 10 تا 15 کیلوگرم برای هر درخت در سال می‌باشد. این کودها باید در فصل خواب (زمستان) به خاک اضافه شده و با خاک مخلوط شوند. این کود بهترین کود برای درخت انگور در زمستان می‌باشد.
• کودهای میکرو (مثل آهن، روی، منگنز و...): مقدار مصرف به صورت محلول پاشی 2 تا 5 گرم از هر عنصر در هر لیتر آب بوده و به صورت مصرف خاکی 10 تا 20 گرم برای هر درخت در طول سال می‌باشد. بهترین زمان محلول‌پاشی اوایل فصل رشد و قبل از گلدهی است.
• کودهای زیستی (بیولوژیک): مقدار مصرف بسته به نوع کود، معمولاً 1 تا 3 لیتر در هر هکتار یا طبق دستور شرکت تولیدکننده است. معمولاً این کودها در ابتدای فصل رشد یا پس از برداشت استفاده می‌شوند تا سلامت خاک و ریشه تقویت شود.

 

خرید بهترین کود برای انگور

خرید بهترین کود برای رشد درخت انگور از سازمان تأمین نهاده ایران انتخابی هوشمندانه است. زیرا تمامی کودهای عرضه‌شده در این سازمان، همراه با آنالیز دقیق و معتبر ارائه می‌شوند. اگر مشخصات کالا با آنچه در آنالیز آمده مغایرت داشته باشد، امکان برگشت یا تعویض آن وجود دارد. این یعنی خریدی بدون ریسک برای باغدار. همچنین کارشناسان تغذیه گیاه این سازمان در هنگام خرید، به شما کمک می‌کنند تا با توجه به نوع خاک، شرایط اقلیمی و مرحله رشد درخت، کود مناسب را با دوز دقیق انتخاب کنید. همچنین در طول فصل می‌توانید از پشتیبانی آن‌ها برای به‌روزرسانی برنامه تغذیه‌ای‌تان استفاده کنید. اگر به‌دنبال خرید مطمئن، علمی و پشتیبانی‌شده هستید، سازمان تأمین نهاده ایران می‌تواند شریک قابل اعتمادی برای موفقیت تاکستان شما باشد.

 

منابع:

·         https://wineserver.ucdavis.edu

·         https://grapes.extension.org

·         https://www.wineaustralia.com/growing-making/viticulture/grapevine-nutrition