کاشت هندوانه
کاشت هندوانه
مدت زمان مطالعه : حدود 5 دقیقه
گردآورنده : واحد تحقیق و توسعه سازمان تامین نهاده
کاشت هندوانه با منشاء احتمالی آفریقا از تیره کدوئیان، خیلی حساس به سرما بوده، و برای رشد و نمو خود احتیاج به فصل گرم و طولانی دارد. گیاهیست خزنده که طول شاخه های خزنده آن شاید به 5-4 متر هم برسد.
ریشه های آن عمیق و گاهی تا یک متر عمق و قطور دارد. هندوانه گیاهیست یک پایه یعنی گل های نر و ماده آن روی یک پایه قرار دارند ولی جدا از هم هستند.
هندوانه با سطح زیر کشت جهانی 3/5 میلیون هکتار (در حدود 120هزار هکتار در ایران) از مهم ترین صیفی جات به شمار می آید، بنابراین مصرف جهانی میوه و دانه های هندوانه در مقایسه با سایر کدوئیان بیشترین مقدار است.
منبع ویتامین های A و C است، حاوی منیزیم و آنتی اکسیدان لیکوپن است
متخصصین تغذیه، هندوانه را به خاطر میزان بالای آبی که در خود دارد، (تقریبا 92 درصد از حجم این میوه) و مقدار کالری آن، جزء با ارزش ترین میوه ها می دانند، و مصرف آن را توصیه می کنند.در حال حاضر 5 کشور چین، ترکیه، ایران، برزیل و مصر تولیدکننده برتر این محصول هستند.
مراکز کشت عمده هندوانه در ایران، استان های خوزستان، هرمزگان، فارس، سیستان بلوچستان، بوشهر و کرمان هستند، ایران محصول را به کشورهای همسایه صادر میکنند.
ارقام مناسب هندوانه
ارقام هندوانه بر اساس چگونگی ایجاد دانه به 3 گروه آزاد گرده افشان، هیبرید و تریپلوئید (بدون دانه) تقسیم می شوند. از طرفی بر اساس شکل میوه، رنگ و نقوش روی پوست میوه و اندازه میوه طبقه بندی می گردند.
ارقام هندوانه متفاوت اند و از رنگ های خاکستری تا سبز تیره و رنگ گوشت صورتی تا قرمز تیره و شکل های گرد تا دراز و استوانه ای دارند. آنچه که مورد پسند اکثریت مردم است، هندوانه ای با گوشت قرمز تیره و بذر تیره رنگ است.
کاشت رقم مناسب و بذر هایی با قوه نامیه بالا بسیار حائز اهمیت می باشد. لذا به کشاورزان محترم توصیه می شود، علاوه بر نام رقم، به تاریخ تولید و انقضا که بسیار مهم است، توجه نمایند، زیرا قوه نامیه هندوانه با گذشت زمان شدیدا کاهش می یابد. ازارقام ایرانی می توان هندوانه های قرق، شریف آبادی، محبوبی و همدانی را نام برد. از ارقام خارجی می توان به رقم چارلستون گری، دیسکی کوئین، فیرفاکس، چیلیان بلاک و کونگور اشاره کرد.
زمان مناسب کشت هندوانه
از آنجایی که منشاء احتمالی هندوانه آفریقا بوده، و از گیاهان گرمسیری می باشد، دمای حداقل 15 الی 20 درجه سانتی گراد برای سبز شدن آن لازم می باشد.
با توجه به درجه حرارت های مذکور می توان، بعد از گرم شدن هوا از اواسط فروردین اقدام به کاشت هندوانه نمود. درجه حرارت مناسب برای جوانه زنی زمانی است، که دمای خاک در حدود 35 درجه سانتی گراد باشد. در دمای خاک کمتر از 21 درجه سانتی گراد، روند جوانه زنی کند میشود. اما در دمای 25 درجه سانتی گراد طی 5 روز سبز خواهد شد. در دمای خاک کمتر از 15 درجه سانتی گراد، بذور جوانه نمی زنند. حداکثر سرعت جوانه زنی در دمای 35 درجه سانتی گراد اتفاق میافتد.
از آنجایی که در محصولاتی همچون هندوانه عرضه هرچه سریع ترمحصول به بازار به دلیل قیمت بالا از نظر اقتصادی به نفع کشاورز خواهدبود، در اسفندماه بذرهای هندوانه را زیر تونل های پلاستیکی داخل گلدان های پلاستیکی پرورش داده، و به محض مساعد شدن هوا گیاهچه ها را به مزرعه انتقال می دهند.
بذر هندوانه معمولاً در زمین اصلی کاشته می شود. اما در مناطقی که هنوز دمای هوا مناسب نیست، می توان آن را در مکان های سر پوشیده و گرم خزانه گیری کرد و وقتی که دمای هوا به حد مناسب رسید، آن را به محل اصلی منتقل کرد. بهترین درجه حرارت روز و شب برای پرورش نشاء به ترتیب 27-21 و 21-18 درجه سانتی گراد می باشد، معمولا 3-4هفته می باشد. عمق کاشت در حدود 2/5 سانتی متر مناسب می باشد. مقدار بذر لازم برای کاشت یک هکتار به اندازه بذر، درصد جوانه زنی و تراکم بوته بستگی دارد.
نحوه کاشت هندوانه
نحوه کشت در هندوانه به 2 صورت انجام می گیرد:
کشت سنتی یا غرقابی: در این روش فاصله بین جوی ها بین 50-40 سانتی متر است. روش قطره ای یا نوار تیپ، در این روش فاصله بین جوی ها بین 100-60 سانتی متر است.
روش مالچ: در این روش فاصله بین جوی ها 2 متر است و در روی محصول پلاستیک های یووی دار قرار می گیرد، به همین علت تعداد علف های هرز بسیارکم می باشد.
در مزارع هندوانه استفاده از کاه و کلش و بقایای گیاهی از مهم ترین موادی هستند، که می توان از آنها به عنوان مالچ بهره گرفت که خود نیز یک روش برای کنترل علف های هرز می باشد.
هندوانه به دو صورت بذر و نشاء کشت می گردد. در مناطقی که شرایط رشد بذر وجود دارد مانند شهرهای شمالی به دلیل رطوبت و یا برخی از شهرهای جنوبی، معمولا کشت به صورت بذر انجام می شود. استفاده از بذرمال حاوی روی و قارچ کش برای مرحله کاشت بذر توصیه می شود. در برخی مناطق شرایط رشد بذر وجود ندارد و کشت به صورت نشاء انجام می شود. ایران به واسطه داشتن شرایط آب و هوایی متفاوت دارای 2 فصل کشت است.
کشت پاییز مناطقی است که زمستان سردی ندارد، و از ماه مهر الی آبان کشت شروع شده، و در فروردین و اردیبهشت ماه برداشت انجام می شود.
کشت بهاری در مناطقی است، که زمستان سدری دارند و از اسفند ماه شروع شده و در مرداد ماه برداشت صورت می گیرد.
آب و هوای مناسب کشت هندوانه
هندوانه طالب آب و هوای گرم و فصل رشد طولانی است، و به رطوبت زیاد هوا خیلی حساس نیست. اما در نواحی مرطوب بیماری های برگ شایع تر از نواحی خشک است.
بنابراین هندوانه مخصوص مناطق دارای تابستان طولانی و گرم و خشک نسبتاً مرطوب است. هندوانه در دمای 15-20 درجه جوانه می زند، و در دمای 25-30 درجه رشد می کند، و در دوره رشد طولانی خود، مانند سایر گیاهان هم خانواده اش، بسیار نیازمند گرماست و نسبت به سرما حساس می باشد.
آبیاری هندوانه
هندوانه محصولی است که 92 درصد آن از آب تشکیل شده است. بنابراین آبیاری زیادی می طلبد. ریشه هندوانه به طور بالقوه می تواند، تا عمق 1/5متری نفوذ کند، اما معمولا عمق موثر نفوذ ریشه کمتر از این مقدار می باشد. عمق حقیقی نفوذ ریشه به شرایط خاک و عملیات زراعی بستگی دارد. تنش خشکی در مراحل اولیه رویش ممکن است باعث کاهش سطح برگ و عملکرد میوه شود. ولی تنش خشکی در طی گلدهی و توسعه میوه شدیدترین تاثیر را دارد.
بعد از سبز شدن می توان تا مدت ها آبیاری نکرد. به هر حال زمان به لاله رفتن و شروع میوه دهی از نظر آبیاری، مراحل بسیار مهمی بوده، و باید مورد توجه قرار گیرند. در صورت فقدان آب کافی در مرحله تشکیل میوه تا برداشت، میوه بدشکل و سوختگی گلگاه افزایش میابد. کشاورزان محترم باید توجه داشته باشند، که بدشکلی میوه می تواند ناشی از خشکی، گرده افشانی ضعیف یا سایر عوامل باشد. در کشت هندوانه تنک کردن بوته های اضافی، وجین علف های هرز، خارج کردن میوه های بیمار و بدشکل بسیار حائز اهمیت است.
چند نکته در مورد آبیاری را باید مد نظر داشته باشید:
- آبیاری باید در سطح زمین انجام شود، مثل آبیاری قطره ای. از آب دادن بصورت اسپری، بارانی و آب پاشی خودداری کنید.
- چون این گیاه به آب زیادی نیاز دارد، ریشه های آن تا عمق زمین به دنبال آب فرو می روند . پس بهتر است خاک اطراف بوته تا عمق 6 اینچ یعنی 15 سانتی متر مرطوب باشد.
- آب مورد نیاز : در زمان شکوفه دادن 1 تا 2 اینچ آب در هفته
کوددهی هندوانه
مقدار کود مصرفی بستگی به نتیجه تجزیه خاک مزرعه خواهد داشت. نموداری از خاک مزرعه طوری انجام می شود که نمونه، نماینده خاک مزرعه باشد.
از مرحله جوانه زنی تا شروع گلدهی، گیاه برای رشد ساقه و توسعه پوشش برگی، نیاز عمده ای به ازت و فسفر دارد. در مرحله تشکیل میوه هندوانه، نیاز به سه عنصر اصلی ازت، فسفر و به خصوص پتاسیم و همچنین ریزمغذی ها،افزایش میابد، البته نباید در مصرف کود های ازته افراط کرد، زیرا مصرف بیش از حد ازت بر اندازه، رنگ و مزه و درصد مواد جامد میوه هندوانه اثر منفی می گذارد، مقاومت گیاه را نسبت به برخی بیماری ها کاهش می دهد.
مصرف کافی پتاسیم به همراه ریز مغذی ها در این مرحله، علاوه بر بهتر شدن شکل هندوانه، قرمز شدن رنگ آن، افزایش ویتامین C، گوشت دار شدن و زودرسی میوه، مقاومت را در برابر تنش ها، بیماری ها و آفات می افزاید، و باعث بالا رفتن میزان تولید و بازار پسندی محصول می شود، و در ضمن، گیاه را در برابر شوری و کم آبی مقاوم تر می کند، و بازیافت آب و کود را نیز افزایش می دهد.
عناصر منیزیم و کلسیم در بهبود کیفیت هندوانه نقش اساسی دارد. مصرف کافی کلسیم، سبب بهتر شدن کیفیت گوشت میوه، بهبود خاصیت انبار داری و کاهش صدمات در حمل و نقل، و کمبود این ماده، باعث افزایش پوسیدگی گل، ترک خوردن هندوانه و شیوع برخی بیماری های قارچی می شود.