اگر روزی با امید بذر پیاز را در دل خاک نشانده‌اید و با هر جوانه، لبخند زده‌اید، شما بهتر از هر کسی می‌دانید که هیچ چیز شیرین‌تر از برداشت پیازهایی درشت، آبدار و مشتری پسند نیست. درشتی پیاز فقط یک ویژگی ظاهری نیست؛ بلکه نتیجه‌ی ماه‌ها زحمت، خاک شناسی و تغذیه‌ی اصولی است.
در این مقاله، خواهیم گفت که در هر مرحله از رشد پیاز، چه کودی استفاده کنید تا حاصل کارتان نه فقط چشم‌نواز، بلکه سودآور و پر بازده باشد. کودهای نیتروژن دار، فسفر دار، پتاسیم دار، ، گوگرد دار، نیترژن دار، کود کامل NPK، اسیدهای آمینه، جلبک دریایی، کودهای آلی و میکرو همگی می‌توانند مؤثر باشند، اما انتخاب صحیح آن‌ها باید بر اساس عواملی مانند سن درخت و نوع خاک منطقه انجام شود. با ما همراه باشید تا با معرفی بهترین کود برای درشتی پیاز قدم به قدم، بستر رشد پیازهای درشت و با کیفیت را بسازیم.
برای غده زدن پیاز چه باید کرد؟
غده زدن پیاز لحظه‌ای است که زحماتتان به بار می‌نشیند و ریشه‌های سبز، پیازهایی درشت و سالم تحویل می‌دهند. اما غده‌زنی، اتفاقی نیست. باید تمام شرایط را درست و به موقع فراهم کرد. برای غده زدن پیاز باید اقدامات زیر را انجام داد:
تأمین نیتروژن در مراحل اولیه
در مرحله‌ی رشد رویشی، برگ‌ها باید به خوبی رشد کنند. این رشد با کود نیتروژن‌دار مانند اوره یا کود سولفات آمونیوم برای پیاز آغاز می‌شود. اما دقت کنید که زمان مصرف کود اوره برای پیاز فقط در مراحل ابتدایی رشد است. مصرف بیش از حد نیتروژن در مراحل پایانی رشد باعث تأخیر در غده‌زنی می‌شود.
محرک غده زنی: پتاسیم
برای اینکه برگ‌ها انرژی لازم برای تبدیل به غده را پیدا کنند، باید بهترین کود برای درشتی پیاز یعنی کودهایی با پتاسیم بالا مثل کود 36 12 12 یا سولو پتاس( 51 0 0 ) استفاده شوند.
محرک غده زنی: فسفر
فسفر در انتقال انرژی و تحریک غده‌زایی نقشی کلیدی دارد. کود فسفر بالا برای پیاز مانند کود 10 52 10 در اوایل رشد پیاز برای تقویت ریشه زایی و استارت قوی گیاه بسیار مؤثر است. علاوه بر آن کود هایی مثل دی آمونیوم فسفات و سوپر فسفات تریپل هم جزو کود های فسفر بالا محسوب میشوند.
کنترل آبیاری
اگر آب بیش از حد به پیاز برسد، ریشه‌ها ضعیف میشوند و غده‌زنی به تأخیر می‌افتد. آبیاری باید منظم ولی کنترل شده باشد. نه خیلی زیاد، نه خیلی کم. آبیاری سبک اما مداوم، کلید تنظیم تنش و تحریک گیاه برای تشکیل پیاز است.
نور و دما
غده زنی پیاز به طول روز و دمای مناسب حساس است. پیازهای ایرانی معمولاً در روزهای بلند و دمای ۲۰ تا ۲۸ درجه بهتر غده می‌زنند. کشت زود هنگام یا دیر هنگام ممکن است غده زایی را مختل کند.
استفاده از اسیدهای آمینه و جلبک دریایی
اسیدهای آمینه و عصاره‌های کود جلبک دریایی بهترین کود برای پیاز به منظور کاهش تنش‌های محیطی و افزایش مقاومت گیاه هستند.
استفاده از آن‌ها در مرحله قبل از غده‌زنی باعث تحریک هورمون‌های رشد و تشکیل بهتر غده می‌شود.
عناصر ریز مغذی
عناصر ریز مغذی مانند روی، آهن، منگنز و مس در رشد و توسعه پیاز نقش مهمی دارند. استفاده از کودهای حاوی این عناصر مانند کود آهن برای پیاز به صورت محلول پاشی با کلات آهن می‌تواند کمبودهای احتمالی را جبران کند.
چه کودی بیشترین محصول را می‌دهد؟
برای رسیدن به تناژ بالا در تولید پیاز، داشتن یک برنامه تغذیه‌ای دقیق و متعهدانه، بسیار مهم است. بهترین کود برای تناژ پیاز ترکیبی از چند کود است: تأمین نیتروژن از طریق کودهایی مانند اوره یا کود 20-20-20، انرژی لازم برای رشد برگ‌ها و سبزینگی گیاه را فراهم می‌کند. همزمان، استفاده از کود فسفر بالا مثل NPK 10-52-10، به تقویت ریشه‌ها و استقرار بهتر گیاه در خاک کمک می‌کند تا پایه‌ای محکم برای ادامه مسیر رشد شکل گیرد. در مرحله غده زنی، ورود پتاسیم بالا از طریق کودهایی نظیر NPK 12-12-36 ، کود K40 یا کود سولوپتاس برای پیاز، کلید افزایش وزن و درشتی غده‌هاست. در کنار آن، ریزمغذی‌ها، هیومیک اسید و مدیریت دقیق آبیاری، نقش مهمی در بهبود تغذیه، کاهش تنش‌های محیطی و تقویت عملکرد نهایی دارند.
برنامه زمان بندی کود دهی به پیاز چگونه باید باشد؟
برنامه کود دهی پیاز باید مرحله به مرحله و بر اساس نیاز گیاه تنظیم شود تا با تغذیه متعادل، ریشه‌زایی، رشد رویشی و غده زنی به درستی انجام گیرد:
1-مرحله کاشت:
تقویت ریشه و آماده سازی خاک در آغاز، هدف اصلی تقویت ریشه‌ها و فراهم سازی بستری مناسب برای رشد پیاز است. استفاده از کودهای آلی مانند ورمی‌کمپوست، کمپوست، کود دامی پوسیده یا کود مرغ مایع برای پیاز به میزان ۵ تا ۲۰ تن در هر هکتار توصیه می‌شود. این کودها نه فقط مواد مغذی را وارد خاک می‌کنند، بلکه ساختارش را اصلاح کرده و محیطی می‌سازند که ریشه، خودش را رها و آزاد حس کند.این نوع کود منبع خوبی از نیتروژن است و باعث افزایش سایز پیاز می‌شود. اگر بخواهید خاکتان واقعاً جان بگیرد، چند لیتر هیومیک اسید به آن اضافه کنید. این ماده معجزه‌گر، جذب عناصر غذایی را افزایش می‌دهد.
2-مرحله رشد رویشی:
در این مرحله، تمرکز بر رشد برگ‌ها و افزایش فتوسنتز است. بهترین کود برای رشد رویشی پیاز استفاده از کودهای کامل مانند کود سه بیست برای پیاز به همراه هیومیک اسید و ریز مغذی‌ها به صورت محلول پاشی یا آبیاری می‌باشد. این ترکیب که بهترین کود برای رشد سریع پیاز است، به افزایش کلروفیل برگ‌ها و در نتیجه بهبود فتوسنتز کمک می‌کند. وقتی در این مرحله بهترین کود برای تقویت پیاز را استفاده کنید، یعنی دادن انرژی برای ساختن پیاز درشت. همچنین برای افزایش جذب عناصر و بهبود طعم از کود گوگرد برای پیاز مانند سولفات آمونیوم یا گوگرد گرانوله استفاده می‌شود. زمان استفاده از گوگرد مایع برای پیاز نیز در همین مرحله است تا جذب عناصر غذایی افزایش یافته و مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها تقویت شود.
3-مرحله تشکیل غده:
از هفته 5 به بعد برای درشت شدن غده پیاز، پتاسیم نقش کلیدی دارد. بهترین کود برای پیاز در این مرحله کود پتاس بالا برای پیاز مانند NPK 12-12-36 ، کود K40 یا سولوپتاس به صورت آبیاری یا محلول پاشی است. همچنین، افزودن عناصر کلسیم و بور بهترین کود برای غده پیاز را به ما می‌دهد و می‌تواند به افزایش کیفیت و ماندگاری پیاز کمک کند.
سخن پایانی
وقتی برای هر مرحله از رشد پیاز، وقت و دقت می‌گذارید و خاک را با جان و دل آماده می‌کنید، شایسته است که برای تأمین کود هم بهترین‌ها را انتخاب کنید. انتخاب بهترین کود برای درشتی پیاز، یعنی خیالت راحت باشد که گیاهت دقیقاً همان چیزی را دریافت می‌کند که نیاز دارد؛ نه بیشتر و نه کمتر.
در بازار شلوغ امروز، پیدا کردن کود اصل و مؤثر کار ساده‌ای نیست. اما اگر می‌خواهید نتیجه زحماتتان را با اطمینان ببینید، بهتر است از جایی خرید کنید که امتحانش را پس داده باشد. سازمان تأمین نهاده ایران، با عرضه‌ی مجموعه‌ای از کودهای تخصصی، آزموده شده و دارای تأییدیه، کنار کشاورزان سخت‌کوش ایستاده است. این سازمان نه تنها کودهای با کیفیت ارائه می‌دهد، بلکه با مشاوره‌های علمی و تخصصی همراه شماست تا بهترین محصولات را برداشت کنید.
سوالات متداول
۱. بهترین کود برای درشت شدن پیاز کدام است؟
کودهای پتاس بالا مانند NPK 12-12-36 یا سولوپتاس در مرحله غده‌زنی بهترین گزینه هستند.
۲. چه زمانی باید کود پتاسیم به پیاز داده شود؟
از هفته پنجم بعد از کاشت، زمانی که گیاه وارد مرحله غده‌زنی می‌شود.
۳. آیا نیتروژن هم برای درشتی پیاز مفید است؟
بله، ولی فقط در مراحل ابتدایی رشد برای افزایش برگ دهی. مصرف زیاد آن در مراحل پایانی، غده زنی را به تأخیر می‌اندازد.
۴. استفاده از کود حیوانی چه کمکی به پیاز می‌کند؟
کود دامی پوسیده باعث بهبود بافت خاک، افزایش جذب عناصر و رشد بهتر ریشه‌ها می‌شود.
۵. آیا محلول پاشی هم لازم است یا فقط کود دهی از طریق آبیاری کافی است؟
هر دو روش مؤثرند. در مراحل حساس مثل غده‌زنی، محلول پاشی با ریز مغذی‌ها و پتاسیم توصیه می‌شود.
۶. کود هیومیک اسید در کدام مرحله استفاده شود؟
در زمان آماده سازی زمین و در مراحل اولیه رشد، برای بهبود جذب و سلامت ریشه‌ها.
۷. چه عواملی غیر از کود دهی بر درشتی پیاز تأثیر دارد؟
نوع بذر، کیفیت خاک، آبیاری منظم، دمای مناسب و نور کافی همگی مؤثرند.