به گزارش تامین نهاده ایران به نقل از خبرگزاری تسنیم
اهمیت موضوع: گندم و جو نقش اساسی در تأمین غذای انسان و دام دارند، اما پروتئین آن‌ها (به‌ویژه از نظر برخی آمینواسیدهای ضروری مثل لیزین) کامل نیست. ارتقای کیفیت پروتئین این غلات به بهبود تغذیه، کاهش سوءتغذیه و افزایش بهره‌وری صنایع غذایی و دامی کمک می‌کند.
نقش فناوری هسته‌ای:
با پرتودهی و جهش‌زایی القایی، تنوع ژنتیکی وسیعی ایجاد می‌شود.
این روش بدون دستکاری مستقیم DNA و بدون استفاده از ژن خارجی، امکان تولید ارقام پرروتئین، مقاوم به تنش‌ها و با کیفیت بالاتر را فراهم می‌کند.
نسبت به اصلاح سنتی سریع‌تر است و حساسیت‌های اجتماعی تراریخته‌ها را ندارد.
کاربردها و روش‌ها:
اصلاح ژن‌های مربوط به سنتز و ذخیره پروتئین.
ترکیب پرتودهی با بیوتکنولوژی و ژنتیک مولکولی برای شناسایی و انتخاب دقیق‌تر ژن‌های مطلوب.
بهبود کیفیت نان، ماکارونی و خوراک دام.
نمونه‌های جهانی: هند، چین، ژاپن و کره‌جنوبی ارقام موفقی از گندم و جو پرتودهی‌شده معرفی کرده‌اند که پروتئین بالاتر و ارزش غذایی بیشتری دارند.
تجربه ایران: موسسه تحقیقات کشاورزی هسته‌ای ایران ارقام مقاوم به خشکی و شور با کیفیت پروتئینی بهتر معرفی کرده است، هرچند هنوز در مقیاس محدود.
اثرات اقتصادی و اجتماعی:
افزایش درآمد کشاورزان و کاهش نیاز به واردات مکمل‌های پروتئینی.
بهبود امنیت غذایی، کاهش سوءتغذیه و ارتقای سلامت عمومی.
چالش‌ها:
پرهزینه بودن زیرساخت‌ها.
کم‌بودن جهش‌های مفید نسبت به جهش‌های بی‌اثر یا مضر.
نیاز به آموزش و پذیرش اجتماعی کشاورزان.
چشم‌انداز آینده:
ترکیب فناوری هسته‌ای با ژنومیکس، بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی.
نقش‌آفرینی مستقیم در تحقق اهداف توسعه پایدار (SDGs) به‌ویژه امنیت غذایی و سلامت.
جمع‌بندی: فناوری هسته‌ای ابزاری راهبردی برای بهبود کیفیت پروتئین گندم و جو، ارتقای ارزش غذایی و اقتصادی آن‌ها و تقویت امنیت غذایی در آینده است.